S Ö Z A L T I

euro 2024 |

14 iyun - 14 iyul tarixlərində Almaniyada keçiriləcək futbol bayramı. Bir çoxları Fransa və İngiltərəni favorit hesab edir. Məncə həmişəki kimi İngilislər bacara bilməyəcək. Bəlkə də beynimə loser kimi kodlanıblar bilmirəm. Şəxsən mən turnirin qalibi kimi fransanı görürəm. Çox əjdaha şəkildə gəlirlər. Keçim qrup təxminlərimə:

Burda Macarıstan qrupun sürprizi olacaq. Almaniya maks 2 olacaq. İsveçrə və Şotlandiya isə ən yaxşı 3-cü yer uğrunda mübarizə aparacaq. Qrupun həlledici oyunu elə 1-ci turdakı Macarıstan - İsveçrə matçı olacaq.

Azarkeşi olduğum və son çempion İtaliyanın taleyindən qorxuram. Spaletti bambılısı dünən hücumçu qıtlığında Bolognada əla mövsüm keçirən Orsolinini komandadan çıxartdı. İtaliyada hamı spalettini topa tutur. Zaccagni, çolaq el shaarawy və demək olar ki, bu sezon oynamayan faggiolini saxlayıb, Orsolini və lazionun qapıçısı provedeli kənarda tutub. İspaniya və Xorvatiya, hətta Albaniya da başağrısı olacaq İtaliyaya. Türkiyə ilə 0-0 bitən matçda da ümid vermədilər. Amma bu İtaliyadı. Qrupda 3 heç-heçədən sonra dünya çempionu olmuş komandadı. Bilmək olmaz. Bu qrupa təxmin vermək çox çətindi. Realist olsam hal-hazırki vəziyyətə uyğun olaraq: 1 İspaniya 2 Xorvatiya 3 İtaliya 4 Albaniya.

İngiltərə burdan təmiz çıxar. 2ci yer üçün Danimarka və Serbiya əlləşər və Danimarka yeri qapar.

Ən asan qrupdu bu məncə. Fransa 1, Hollandiya 2, Avstriya 3, bərbad oyun oynayan Polşa 4.

Ən maraqlı qrup. Hamı Belçikanın asanlıqla 1-ci olacağını desə də mənim fikrimcə onların generasiyasının limiti çoxdan bitib. Rumıniya sürpriz edəcək. Ukraniya da ondan geri qalmayacaq. Slovakiya 4-cülüyə məhkumdu.

Gəldik dananın Türkiyə üçün quyruğunun qopduğu yerə. Türkiyə burdan necə çıxırsa çıxsın 8/1-dən o yana getməyəcək. Çünki ya Fransa ya İngiltərə ya da b qrupunda hansısa əjdaha ilə qarşılaşacaq. Ümumiyyətlə Türkiyə elə komandadı ki, oyununu heç cür tuta bilmirsən. Heç vaxt stabil oynamırlar. 0 da çəkə bilərlər. 90+ -da vurulan qollar ilə 1-ci də çıxa bilərlər. Portuqaliya 1-ci olacaq sözsüz. Gürcüstan Mdb-nin hal-hazırda ən yaxşı oynayanıdı. (Russia excluded). Çexiya burda tale həll edən komanda olacaq.
Könlümdən keçən 2008 və 2012-dəki İspaniya kimi İtaliyanın da ardıcıl qalib gəlməsidir. Amma çətin. Real vəziyyət Fransanın çempionluğunu göstərir. Ümid edirəm ki, 2004 və 2016 kimi sıxıcı yox, 2000 və 2008 kimi yaddaqalan turnir olar.

sosioloji marksizm | elm

analitik marksizm ekolu ilə tanınan, sosial siniflər klassifikasiyasında yeni nəzəri paradiqmaları ilə həm sosiologiya sahəsində həm də bütöv olaraq marksizm sahəsində yeni cığırlar açan erik olin wrightın Viskonsin-Medison Universitetində verdiyi dərslərdən biri.

dərsin syllabusu 87 səhifədir -*. bu yay syllabusda paylaşdığı əsas oxumaları bitirməyi planlayıram.

syllabusdakı chapterlər bu şəkildədir:
1) giriş
2) sinfi struktur
3) sinfi təşəkkül
4) dövlət və siyasət nəzəriyyəsi
5) ideologiya və şüur
6) tarix nəzəriyyəsi
7) sosializm və xilas/azadlıq

və üstəlik əsas oxumaların yanında- əgər vaxtınız varsa- əlavə oxuma materialları da var. möhtəşəm syllabusdur.

syllabusun linkini paylaşıram. məncə göz atın və bu sahə haqqında nələrsə oxumaq istəyirsinizsə yararlanın.

link: https://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharinghttps://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharing

ufc | idman

Açılışı ultimate fighting championship olan mma təşkilatı. İnsanların niyə bu qədər az maraqlandığına təəsüflənirəm düzü, xususilə də həmcinslərim arasında. Nəticə də, dünyanın ən güclü ya da badass insanının kimi olduğu sualı maraqlıdır və bunun cavabının öyrəniləcəyi ən prestijli təşkilat ufcdir. One championship və bellator kimi təşkilatlar da var, lakin ordakı əksər divizyadakı çempionlar heç ufcnin top 10 una girə bilməz müvafiq çəki divizyasında. Təbii olaraq anlayıram bəzi insanlar şiddət və s. kimi görüntüləri sevmir, həmin insanların baxmamağı normal haldı. Ancaq ölkədə xususilə animeci kütlənin, heç ufc nin nə olduğunu eşitməməyi maraqlanmamağı qəribə gəlir. one punch man, naruto və oxşarı animelərə baxmaqdansa çox daha real olanına baxa bilərsiz. Və bu real xarakterlərdən çox daha yaxşı inspiration ala bilərsiniz. Misal verim döyüşçülərdən,
Alex pereira gec yaşda kick-box a başlıyır. Ən yüksək səviyyə olan glorydə 2 diviziyada çempion olur. 2 dəfə məğlub elədiyi israel adesanya tərəfindən hər hansı bir interviyuda, "mən əfsanə olanda, hər hansısa bir pubda arxamdan boş boş danışacaq , o heç kimdi" tərzi təhqir olunmadan sonra özünə tamam yad olan bir idmana başlıyır. Hansı ki grappling dediyimiz şey 30 dan sonra elə rahat öyrənilən bir şey deyil. Öyrənsən belə heç vaxt vasatın üstü ola bilməyəcəksən, bunun özü də böyük drawback di istenilen döyüşçü üçün. Pereira ufc debutunu edir, və hətta bambılı bambılı danışan adesanyanı knockout edir. Sonra bir yuxarı çəkidə də çempion olur və hal-hazırda planetdə ayaqüstü döyüşdə ən çox qorxulan döyüşçüdür desək düz olar. Və bu insanın bütün bu uğuru, brazilyanın kasıb favellalarından birində, yoxsullaqdan çıxaraq elədiyi də
ayrı bir heyrətamiz haldı.

Çox maraqlı personaj var yəni ufcdə, misal günlərcə qaranlıqda ac sussuz, balaca otaqda günlərcə duran jiri prochazka. Bu xarakter elə bil sırf mistik anime xarakteri sevən insanlar üçün dizayn olunub. Günlərcə meşədə tək qalıb, məşq edir, just insane dude overall. Hərtərəfli döyüşə bilir, ancaq əsasən ayaqüstü döyüşməyə üstünlük verir, və sıfır guard ilə, full hücüm. Alex pereira kimi dünyanın ən təhlükəli kickbox çusunun belə üstünə şığıyır, əli qolu qarınında, ayaqları yediyi low kick lərdən təndimiş, qızarmış(döyüşdən sonra hətta morarmış olacaq) vəziyyətdə.
Son olaraq döyüş deyim maraqlananlar baxsın.
https://youtu.be/dHKRVKnChFI?si=SPdvsxA140sdhjxV

Jiri ilə glover teixeirü nın döyüşü həqiqətən yüksək gərginlikli bir kəmər döyüşü idi, gərginlik dedim yəni daim bir actionın olduğu maraqlı bir döyüş, sıxıcı şəkildə bir roundda 10, 15 jab in atıldığı bir döyüş yox. Düşünürəm ki, bu döyüşə önyarqısız baxan insan mma fanatı ola bilər.
Səhv eləmirəmsə gloverin 8 ci dərəcə bjj qara kəməri var və bu onu idmandakı ən yüksək grappling çi deməyimizə bəs edər. Ancaq mma təkcə grappling deyil.

https://youtu.be/7CAkyfHMhhA?si=dgNlY8GcxY5sm7cn
Rober whittaker , yoel romero

Müasir dövr middleweightdə(83kg) ən yaxşılardan olan cavan Whittakerın 41 yaşlı kafdar romero ilə olan 2- ci döyüşü. Romeroya kafdar dediyimə baxmıyın the dudes is insanely ripped and explosive. Çox gec başladığı idmana səhv eləmirəmsə 35,(köhnə olimpik gürəşçidir) əfsanə olaraq ayrılmışdı ufcdən. Qeyri mümkün bir nailiyyətdi həqiqətən 35 indən sonra təzə idmana başlamaq oyana, 35 indən sonra çempion ola bilmək ya da oxşarı bir nailiyyət göstərmək qeyri mümkün bir haldı. Çünki istər istəməz qocalırsan, əgər heavyweight ya da light heavyweight deyilsənsə. Romero onsuz adi bir insan deyil, hamı kuba da bədəninə qəribə experimentlər olunduğu bilir, ancaq yenə də idmanın özündə doping təşkilatları nəzarət edir, keçə bilibsə fair competition.

https://youtu.be/h9oj6HEdZSI?si=_0lutKRzOWW03d_v
Son olaraq aşağı çəkilərdən daha texniki olan, volkanovski, islam makhachev döyüşü. Volkanovski bu döyüş zamanı məğlubiyyətsiz demək olar, çempion idi 66 kiloda, islam isə xəbibin atasının favorit tələbəsi idi və çempionluğu oliveirdan(xəbibi udacağı deyilirdi, çox yaxşı grapplingi olduğuna görə) almışdı. Çoxlarına görə xəbibdən daha yaxşı olan islam, xususilə ayaqüstü döyüşdə, əksər döyüşlərini 1 dəqiqənin altında bitirən islam üçün çıxa biləcək ən texniki və inatçı rəqiblərdən idi alexander, həmçinin bütün çəki divizyalarını əhatə edən reytinqdə də, pound for pound rankingdə də 1 ci sırada idi. Bu döyüş digərləri qədər, süper maraqlı olmaya bilər, ancaq məğlubedilməz dağıstan grappling məktəbinin qarşısına çıxan ən güclü oponentin döyüşə necə bir əhəmiyyət qazandırdığnı qavraya bilsəz, yüksək diqqətlə baxacağıvıza şübhəm yoxdur. Hərhalda texniki skill olaraq bunun üstünə çıxa biləcək başqa qarşıdurma yoxdur.

Sona da ufc üçün xüsusi tarixi əhəmiyyəti olan bir neçə maraqlı döyüş qoyacam
https://youtu.be/en4hR34Bl8w?si=Xm8rBGOoan4LTDtz
https://youtu.be/l8s2fsfIpUA?si=AFqEA-1VW_NkK6e8
https://youtu.be/JuBBIJ7adjM?si=l2RWjq2ktf83kZKQ

obyekt yönümlü proqramlaşdırma | proqramlama

(OYP) - verilənlərin obyektlər üzərindən formasını dəyişməsi üzərinə qurulmuş proqramlaşdırma methodu. yazılmış funksiyaların təkrər istifadəsinə və daha kompleks məntiqə kömək edir.

// birinci class-da yaradılan obyekt və methodun digərində çağırılıb istifadə edilməsi:
class a {
string name;
public void method_a();
}
// ikinci class-da implementasiyası
class b extends class a {
name = "jhon.doe'':
method("do something");
}

bəzi methodolojiyaları:
enkapsulyasiya (encapsulation),
varislik (inheritance),
polimorfizm (polymorphism),
abstraksiyası (abstraction),
obyektlər arasında informasiya axınının təşkili (sending messages / message sending),
təkrar istifadə oluna bilərlik ( reusability).

java - c - c++ - Python - php
bu linkdə azərbaycanca ətraflı və bəsit izahı da var

perfume genius | musiqi

əsl adı Michael Alden Hadreas olan əsasən indie pop, indie rock və art pop tərzlərində mahnılar bəstəyən amerikalı musiqiçidir. Özünə seçmiş olduğu bu ləqəb isə Perfume The Story of a Murderer filmindən irəli gəlir. 2020-ci ilin diqqət çəkən albumlarından biri Set My Heart on Fire Immediately olsa da onun no shape albumunu daha çox bəyənirəm.

Tanımaq istəyənlər üçün:
(baxma: jason)
(baxma: otherside)
(baxma: die 4 you)
(baxma: slip away)
(bax: queen)
(baxma: without you)

euro 2024 |

sosioloji marksizm | elm

ufc | idman

grand theft auto 4 ★ wiki | oyun

oyun nikonun platypus gəmisi ilə amerikaya gəlməsi ilə başlayır, gəmidə nikodan başqa brilliantlara aid bir səhnə görürürk ki, bunu oyunun ortalarında başa düşürük.


amerikaya ayaq basan nikonu əmisi oğlu roman köhnə bir maşınla qarşılayır . niko bir azdan sonra başa düşür ki, roman kasıb həyat yaşayır. hekayənin əvvəlində bizə nikonun bura kasıbçılıqdan köçdüyü təəssüratı yaradılır, lakin o bura intiqam üçün gəlib. niko müharibədə olarkən onun da olduğu dəstədəki bir şəxs bütün dəstəni 1000 dollara satır. bütün dəstə ölür və üç nəfər sağ qalır. bunlardan biri olan niko, bu hadisənin günahkarını axtarır. müharibədən sonra niko bulgarin adlı adamla işləməyə başlayır, niko insan qaçaqmalığı kimi işlərlə məşğul olur( insanları şərqi avropadan italiyaya aparırmış). lakin işlərin birində nikonun da olduğu gəmi batır, bulgarin nikonu günahlandırır və onu öldürtməyə çalışır . niko şəhərə həm də bulgarini tapmağa gəlib.
amerikaya gələn niko görür ki, romanın balaca bir taksi şirkəti var, amma özünə biznes quran roman səhv adamlardan külli miqdarda borc alıb. niko bu adamları döyüb romanın məsələsini həll edir. vaxt keçdikcə niko vlad adlı bir rusla da tanış olur, romanın bu adama da borcu var. niko faustin ailəsinə işləyən vlada romanın borcunun əvəzi olaraq kömək edir. sonradan niko vladın romanın nişanlısına çox yaxınlaşdığını görüb onu öldürür. vladı öldürdükdən sonra niko və roman daha bir problemlə üzləşir. bu dəfə də faustinin adamları niko və romanı tutur. dmitri və faustin nikonun qabiliyyətlərindən təsirlənib, onlara dəyməməyi və ikisini də sağ buraxmağı seçir. niko bir müddət də faustin üçün işləyir. bir gün dmitri nikonu yanına çağırıb faustinin ağlının yerində olmadığını, boş- boş qərarlarla hamını təhlükəyə atdığını buna görə də petrovic ailəsinin onlara düşmən olduğunu deyir. niko faustini öldürür, lakin dmitri bulgarinlə əlbir olub onu satır, amma niko bu tələdən sağ çıxır.
eyni zamanda niko romanın dostları olan brucie və little jacobla da tanış olur. brucienin tapşırıqlarının əsas hekayəyə təsiri yoxdur. little jacob isə zaman keçdikcə ən yaxın dostumuza çevrilir. little jacobun badmanla birlikdə biznesi var, lakin getdikcə bir-birinə düşmən olurlar
little jacob vasitəsilə niko elizabeth adlı qadınla tanış olur və onun biznesi üçün də bəzi qara işləri görməli olur. elizabeth vasitəsilə də playboy x, playbox x ilə də dwayne ilə tanış olur
NB romanın sevgilisi mallorie-nin tanışı olan michelle ilə sevgili olur. sonradan jacobla olan işlərin birində qız bizi tutur. yəni ki, michelle polisə işləyir.

ray boccino də bəzi işlərini görməyimiz əvəzində onlar bizə sağ qalan ikinci şəxsi tapmağa kömək edir. bu floriandır, lakin o artıq gaydir, yəni niko ondan əlini üzür. florian isə bizə dmitrinin bəzi adamlarını tapmaqda kömək edir, sonra isə şəhəri tərk edir.
playboy x/ dwayne ölür (seçim əsasında) elizabeth tutulur. bundan sonra niko artıq qısa bir müddət yəhudilər üçün, sonra irlandlar üçün işləyir, sonradan da italyanlar üçün işləyir. bel-belə niko xeyli pul yığır.
hekayənin əvvəlini çox uzun yazdığıma görə burasını biraz qısa yazacağam.
niko kate ilə sevgili olur ( irland mafiyasındakı oğlanın bacısı) , roman da mallorie ilə evlənir. bu hissələrdə bizim iki seçimimiz var( dmitri artıq ,demək olar ki, tapılıb)
1. əgər ilk olaraq phil bell ilə pul dalınca getsək( yəni ki dmitri ilə işləməyə razı oluruq), romanı toyda dmitrinin adamları öldürür. sonra da biz jacobla gedib dmitrini tapıb öldürürük ( arada dmitri də pegorinonu öldürür) bu deal endingdir. kate də pulu üstün tutduğumuza görə bizi atır
2. revenge ending.
kate toyda ölür. əgər birinci dmitrini öldürsək, roman sağ qalır. sonra da da gedib pegorinonu öldürürük. roman və mallorie də qızlarının adını kate qoyur. roman da niko da rahat yaşayırlar. hekayədən sonra niko artıq cinayətə qarışmır və taksi şoferi kimi həyatına davam edir
polisin köməyi ilə üçüncü adamı da tapırıq (darko brevic) və seçim əsasında öldürürük/ sağ buraxırıq. həmin adam narkomandır və pis vəziyyətdədir.
brilliantların üstündə isə irlandlar və bulgarin mübarizə aparır. lakin brilliantlar zibil maşınında həmişəlik itir. bulgarin isə qaçır. brilliant mübadiləsi səhnəsi oyunu ballad of gay tony oyununa bağlayır
https://i.ytimg.com/vi/mlJoQvdkkFE/sddefault.jpg
https://i.ytimg.com/vi/1dBSfEtdUXw/maxresdefault.jpg
https://i.ytimg.com/vi/Zg8dhiFpRY4/maxresdefault.jpg

oyundakı ən kədərli seçimlərdən biri playboy x və dwayne seçimidir. səfalət içində böyüyən dwayne kokain biznesi qurur və playboyu da öz oğlu kimi hesab etdiyinə görə onu da öz biznesinə cəlb edir. ikisi də yaxşı qazanır. amma müəyyən mənada playboyun satqınlığı və dwayne-in xəbərçilik edib başqa şəxsləri satmamasına görə polis onu tutur. həbsdə qalan dwayne ilə heç kim maraqlanmır. dwayne bütün pullarını sevgilisinə atır, amma qız onu aldadır və atır. dwayne həbsdən çıxanda playbox ona yuxarıdan aşağı baxmağa başlayır. sonra da onu öldürməyi bizim boynumuza qoyur. dwayne də bundan xəbər tutub bizdən kömək istəyir. əgər dwayne-ə kömək etsək playboyun evi bizə qalır, dwayne ödəniş edə bilmir, çünki pulu yoxdur. yox əgər playboy deyəni etsək o bizə 25 min dollar verir ( azdır) sonra da bizə hörmətsizlik edir.
daha yaxşı izah üçün dialoqdan bəzi hissələr

Niko Bellic: So what you gonna do? Kill him?
Playboy X: Hey I didn't say that. Man, you cold.
Nico Bellic: I was joking!
Playboy X: But what else is there?
-------
Dwayne: Fuck you, man. You a fucking snake like the rest of them.
( əgər dwayne- i öldürsək heç o bizdən qaçmayacaq, özü çevriləcək ki ,biz onu vuraq)
.......
Playboy X: You took down Dwayne, Niko. I see your face, I see the cat that killed my mentor. Dwayne was like a father to me. I can't be round you no more. It's over between us. I don't want no beef, but now you and me got some. So it's best if we just stay the hell away from each other, man. Shit - you nothing but a cold hearted killer, man. I mean, where's the love? Where's your heart, homie? Man, you ain't cool. You try to find something to live for, man. Peace.

obyekt yönümlü proqramlaşdırma | proqramlama

javascript | proqramlama

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

keçmişiniz haqqında məlumat əldə edə biləcəyiniz mənbələr ★ wiki | tarix

keçmişiniz, keçmişdə yaşamış əcdadlarınız və ya əcdadlarınızın yaşadıqları yerlər barəsində məlumat əldə etməyinizə kömək etmək məqsədilə açılmış başlıq.

"entry"də əhalinin siyahıyaalınmasının dünyadakı və azərbaycandakı tarixi, internetdə müxtəlif mənbələrdən tapdığım və istanbuldakı, moskvadakı, həştərxandakı arxiv sənədlərinin əsasında hazırlanmış kitabları, eyni zamanda tapdığım sənədlərə aid mənbələri paylaşacam. ancaq, yenə də daha ətraflı tədqiqat aparırsınızsa, mütləq şəkildə dövlət arxivlərinə müraciət etmək məcburiyyətindəsiniz. azərbaycan dövlət tarix arxivində saxlanılan orjinal sənədlər əsasən, 1800-cü illərdən - müasir azərbaycan respublikasının yerləşdiyi ərazilərin rus imperiyası tərəfindən işğal olunduqdan sonrakı dövrləri əhatə edir və rus dilindədir. ancaq, daha qədim dövrlərdəki - 16-18-ci əsrlərdəki əcdadlarınız haqqında məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, onda İstanbulda yerləşən Osmanlı arxivinə, Tehran Milli Kitabxanası və Arxivinə müraciət etmək məcburiyyətindəsiniz. * təbii ki, uyğun əlifbanı və dili də bilməlisiniz hətta mümkündür ki, əldə etdiyiniz məlumatlara əsasən, digər dövlətlərdəki arxivlərə də müraciət etmək məcburiyyətində qalasınız.

ümumiyyətlə, bəzi xristian dövlətlərindən fərqli olaraq - hansı ki, onlarda uşaqların xaç suyuna salınma mərasimi zamanı kilsəyə məxsus xüsusi dəftərlərdə uşağa dair bioqrafik məlumatlar qeydiyyata alınırdı, müsəlmanlarda nəsildən-nəsilə məlumat ötürmək ənənəsi olmadığından, öz geneologiyamız və ya şəcərəmiz barədə hal-hazırda məlumat əldə etmək istədikdə onu tapmaq çətin məsələdir. əhalinin fərq qoymadan kiçikdən - böyüyə dövlət tərəfindən tam şəkildə siyahıya alınma ənənəsi müasir qaydada bütün dünya üzrə avropa və abş-dan başlayaraq 18-ci əsrin sonlarına gedib çıxsa da, dövlətə vergi verə bilən şəxslərin müəyyən edilməsi üçün əhalinin qismən siyahıya alınmasının tarixi çox qədim dövrlərə gedir çıxır. herodot belə eramızdan əvvəl qədim misirdə əhalinin qazanc əldə edə bilən qisminin siyahıya alınmasının həyata keçirildiyini bildirir. bugünə qədər qorunub saxlanılmış ən qədim siyahıyaalma sənədləri isə eramızın 2-ci ilində çində qeydə alınıb. roma imperiyasında hərbi xidmətə yararlıları təyin etmək üçün, sasanilər dövründə, eyni zamanda ərəb xilafəti zamanında da xəlifə ömərdən başlayaraq vergi məqsədilə ümumi siyahıyaalınma həyata keçirilib. sonralar monqollar tərəfindən də oxşar məqsədli siyahıyaalınmalar baş tutub.

indi isə bizim yaxın qonşularımızda senzin tarixinə nəzər yetirə bilərik - hansı ki, onların arxivlərində əcdadlarımız haqqında məlumat əldə edə bilmə ehtimalımız daha yüksəkdir. rus imperiyasında əhalinin vergi verə bilən qismini təyin etmək məqsədilə aparılan, sadəcə kişiləri qeydə alındığı və "reviziya" adlanan siyahıyaalmalar birinci pyotrdan başlayaraq 1721-1860-cı illər arasında 10 dəfə müxtəlif şəhərlərdə və vilayətlərdə aparılıb. 1860-1897-ci illər arasında isə müstəqil şəkildə 39 ayrı şəhərdə belə senzlər baş tutub. ancaq, müasir qaydada bildiyimiz ilk siyahıyaalma isə 1897-ci ildə baş tutub və əhali arasında fərq qoyulmadan hər kəs qeydiyyata alınıb. sonralar bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdən sonra 1920-ci ildə, 1926-cı ildə, 1939-cu ildə və 1959-cu ildən sonra isə hər 10 ildə bir dəfə sovet hökuməti dağılana kimi aparılıb.

osmanlıda isə bu sistem 14-cü əsrdən başlasa da, hal-hazırda türkiyədə arxivdə saxlanılmış ən qədim sənəd 1431-ci ilə aiddir. osmanlıda dövlət torpaq mülkiyətinin növü, ona tətbiq olunacaq vergi növünü, imperiyanın torpaqlarının sərhədlərini təyin etmək üçün "tahrir" sistemindən istifadə edirdi və hər vilayətin özünün müfəssəl təhrir dəftəri olurdu. bu dəftərlər hər 30-40 ildən bir yenilənirdi. maraqlıdır ki, baxmayaraq ki, müasir azərbaycan ərazisini əhatə etdiyi torpaqların hamısı və ya bir qismi 16-cı əsrdən bu yana cəmi 2 dəfə dayanıqlı bir halda osmanlının nəzarətinə qısa bir zaman kəsiyində keçsə də - üst-üstə 34 il, hər dəfə osmanlılar bu ərazilərə bu sistemi tətbiq edib, əhalini siyahıya alıblar. osmanlıda müasir formada həyata keçirilən, lakin sadəcə kişilərin qeydiyyata alındığı senz isə 1831-ci ildə baş tutub.

irana gəldikdə isə, təəssüf ki, orada osmanlıda olduğu kimi mütəşəkkil qeydiyyat sistemi olmayıb. sadəcə, səfəvilərdən sonra şah abbasın dövründə onun əmriylə yalnız əcəm iraqı və azərbaycandakı tayfa başçılarına tərkiblərində olan təsərrüfatların sayı barədə qeydiyyat ın aparılmağını tapşırılıb. ilk vergi məqsədilə aparılan geniş siyahıyalma tədbirləri isə 1699-cu ildən sonra səfəvi şahı sultan hüseynin əmriylə baş tutub. ilk müasir qaydada yalnız iri şəhərlərdə aparılan siyahıyaalınma isə 1867-ci ildən sonra - qacarlar dövründə həyata keçirilib. ancaq bütün ölkəni əhatə edən ilk siyahıyaalma 1956-cı ildən sonra baş tutub.

tapa bildiyim qədərilə, tarix ərzində müasir azərbaycan respublikasının yerləşdiyi ərazilərdə müxtəlif məqsədlər üçün aparılan və ya aparıldığı güman olunan siyahıyaalmalar: * bir hissəsi 7 cildlik azərbaycan tarixi kitabına istinad olunaraq qeyd olunub, ola bilər hazırkı əraziləri tam əhatə etməsin və ya ola da bilər heç o qədər də etibarlı da deyil. bizim tarixçilərə güvənmək dəlilikdir əslində glş glş glş


1. 438–457-ci illərdə sasani hökmdarı ikinci yezdəgirdin əmriylə həyata keçirilən siyahıyaalma
2. 531-579-cu illərdə sasani hökmdarı birinci xosrov ənuşirəvanın əmriylə həyata keçirilən siyahıyaalma
3. 690-cı illərdə xəlifə əbd əl-məlikin əmriylə həyata keçirilən siyahıyaalma
4. 725-726-cı illərdə xəlifə hişamın əmriylə həyata keçirilən siyahıyaalma
5. 1254-cü ildə Munke xanın fərmanıyla həyata keçirilən siyahıyaalma
6. 1297-1304-cü illərdə Qazan xanın əmriylə həyata keçirilən siyahıyaalma
7. 1590-1612-ci illərdə Osmanlı tərəfindən İrəvan, Gəncə-Qarabağ, Tiflis, Şirvanda həyata keçirilən təhrirlər
8. 1699-1702-ci illərdə Səfəvi şahı sultan hüseynin əmriylə həyata keçirilən siyahıyaalma.
9. 1722-1735-ci illərdə Osmanlı tərəfindən İrəvan, Tiflis, Gəncə-Qarabağda həyata keçirilən təhrirlər
10. 1820-1890-cı illərdə Elizavetapol, Bakı, Tiflis, İrəvan * bu illər arasında inzibati dəyişliklər olub deyə bəzi quberniyaların adlarında və əhatə etdiyi ərazilər də fərqlər ola bilər. məsələn elizavetapol quberniyası 1867-ci ildən sonra yaradılıb quberniyalarının ərazilərində aparılmış kameral təsvirlər
11. 1897-ci ildə rus imperiyasında aparılmış siyahıyaalmalar
12. 1920, 1926, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989-cu ildə Azərbaycan ssr-də həyata keçirilmiş siyahıyaalmalar
13. 1999, 2009, 2019-cu illərdə Azərbaycan Respublikası tərəfindən həyata keçirilmiş siyahıyaalmalar

* səhv etmirəmsə 1590-cı il də daxil olmaqla aparılan siyahıyaalmaların hamısı arxivlərdə saxlanılır. şah sultan hüseynin apardığı barədə o qədər də əmin deyiləm, ancaq

bu fayllar isə tapdığım osmanlılar və ruslar tərəfindən aparılmış senzlərin, yaşayış yerləri haqqındakı məlumatların arxivdəki nüsxələrinin orjinalı və onların əsasında hazırlanmış kitabların rəqəmsal variantlarıdır:

1. İRƏVAN ƏYALƏTİNİN KAMERAL TƏSVİRİ, 1831-ci il, I CİLD. İRƏVAN ŞƏHƏRİNİN KAMERAL TƏSVİRİ: link

2. İRƏVAN ƏYALƏTİNİN KAMERAL TƏSVİRİ II CİLD, VEDİBASAR MAHALININ KAMERAL TƏSVİRİ. 1831-ci və 1842-ci illər, ŞƏRUR MAHALININ KAMERAL TƏSVİRİ, 1831-ci il: link

3. tiflis əyalətinin müfəssəl dəftəri, borçalı və qazax 1728 ci il: link

4. ŞƏMŞƏDDİL NAHİYƏSİNİm KAMERAL TƏSVİRİ, 1860-cı il: link

5. quba əyalətinin kameral təsviri, 1831-ci il: link

6. QAZAX NAHİYƏSİNİN KAMERAL TƏSVİRİ, 1860-cı il: link

7. Описание Шекинской провинции, 1819 г. : link

8. NAXÇIVAN SANCAĞININ MÜFƏSSƏL DƏFTƏRİ, 27 avqust 1727: link

9. LORİ VİLAYƏTİNİN İCMAL DƏFTƏRi, 1590: link

10. irəvan əyalətinin icmal dəftəri, 1595: link

11. irəvan əyalətinin icmal dəftəri, orjinal: link

12. GÖYÇƏ MAHALININ KAMERAL TƏSVİRİ, 1831-ci və 1842-ci illər: link

13. GƏNCƏ - QARABAĞ ƏYALƏTİNİN İCMAL DƏFTƏRİ, 1590, ORJİNAL: link

14. DƏRBƏND ŞƏHƏRİNİN KAMERAL TƏSVİRİ, 1831-ci il: link

15. Описание Карабагской провинции составленное в 1823 году: link

16. Статическое описание Нахичеванской провинции, 1833: link * link çalışmasa "https"in sonundan "s"i silin

17. Описание Ширванской провинции, 1820: link * link çalışmasa "https"in sonundan "s"i silin

18. Описание города Шемахи, 1896: link * link çalışmasa "https"in sonundan "s"i silin

19. Бакинская губерния по сведениям 1859 по 1864 г. : link

20. Обзор Бакинской губернии, 1903: link

21. gəncə-qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri, 1728-ci il link

22. The 1820 Russian Survey of the Khanate of Shirvan, George Bournoutian

23. The 1823 Russian Survey of the Karabagh Province: A Primary Source on the Demography and Economy of Karabagh in the Early 19th Century, George Bornoutian

24. The 1829-1832 Russian Surveys of the Khanate of Nakhichevan, George Bournoutian

25. The 1819 Russian Survey of the Khanate of Sheki, George Bournoutian



nümunə. aşağıdakı şəkildə, ruslar tərəfindən 1860-cı ildə qazax nahiyəsindən götürülmüş kameral təsvirdə abbasbəyli kəndində olan ailələrdəki kişilərin, ata adlarının və onların yaşının siyahısını görə bilərsiniz. əgər ən azından babanızın babasını və ya babanızın babasının atasını və onların mənsub olduğu kəndi tanıyırsınızsa onları buradan tapmaq o qədər də çətin olmamalıdır.



və ya aşağıdakı şəkildə 1727-ci ildə osmanlı tərəfindən naxçıvan sancağından götürülmüş siyahıda nehrəm kəndinin sakinlərinin bir qismini görə bilərsiniz:




bundan əlavə, 1908-1910-cu illərdə müasir azərbaycan respublikasında yerləşən bütün kəndlərin və şəhərlərin qəzalara görə etnik tərkibinə və əhalisinin sayına buradan baxa bilərsiniz: * elə kəndlər var ki, assimlyasiya və ya dogər səbəblər nəticəsində etnik tərkibi hal-hazırda dəyişib

1.bakı quberniyası
1.1. bakı qəzası
nümunə. birinci sütunda kəndlərin siyahısı, növbəti sütünlarda isə etnik tərkibə görə say verilmişdir. azərbaycanlılar zaqafqaziya tatarları olaraq qeyd olunub.

1.2. şamaxı qəzası
1.3. quba qəzası
1.4. göyçay qəzası
1.5. lənkaran qəzası
1.6. cavad qəzası

bakı quberniyasının xəritəsi


2. yelizavetapol quberniyası
2.1. ərəş qəzası
2.2. cəbrayıl qəzası
2.3. cavanşir qəzası
2.4. yelizavetapol qəzası
2.5. zəngəzur qəzası
2.6. qazax qəzası
2.7. nuxa qəzası
2.8. şuşa qəzası

yelizavetapol quberniyasının xəritəsi


3. irəvan quberniyası
3.1 naxçıvan qəzası
3.2 şərur-dərələyəz qəzası

irəvan quberniyasının xəritəsi


4. tiflis quberniyası
4.1 zaqatala dairəsi

tiflis quberniyasının xəritəsi



dağıstanda, müasir gürcüstanda və vaxtilə müasir ermənistan ərazisində məskunlaşan azərbaycanlıların 1900-cü illərdə əsas yaşadığı kəndlərin bir qismi:

1.tiflis quberniyası
1.1. borçalı qəzası
1.2. tiflis qəzası


2. irəvan quberniyası
2.1. irəvan qəzası
2.2. yeni bəyazid qəzası

3. dağıstan vilayəti
3.1. qaytaq-tabasaran dairəsi

dağıstan vilayətinin xəritəsi



qeyd 1.
osmanlılar özlərinə məxsus inzibati idarə etmə sisteminə görə zəbt etdikləri əraziləri vilayətlərə və ya əyalətlərə, bunları sancaqlara və ya livalara və ya qəzalara, bunlar isə kəndlərə və ya şəhərlərə bölünürdü. səfəvilərin məğlubiyyəti ilə nəticələnmiş istanbul sülh müqaviləsindən sonra, 1590-1612-ci illər arasında osmanlılar hazırkı azərbaycanın yerləşdiyi ərazilərdə rəvan, tiflis, qarabağ, şirvan, dərbənd əyalətlərini yaratmışdılar. 1723-1735-ci illər arasında isə rəvan, gəncə-qarabağ və tiflis əyalətləri yaradılmışdı. əyalətləri müharibə zamanı sərəskər, sülh zamanı isə muhafız və ya bəylərəbəyi idarə edirdi.

rus imperiyası isə gülüstan və türkmənçay müqavilələrindən sonra inzibati idarəetmədə bir neçə dəfə dəyişiklik etsə də, yekun dayanıqlı forma 1850-ci illərdən qərara alındı. müasir azərbaycanın yerləşdiyi ərazi qafqaz canişinliyinin tərkibində, bakı, yelizavetapol, irəvan və tiflis quberniyalarını əhatə edirdi. quberniyalar uyezdlərə və yaxud qəzalara, mahallara, naibliklərə, onlar isə öz növbəsində kəndlərə və ya şəhərlərə bölünürdü.

səfəvilər dövründə isə inzibati idarə etmə sistemi belə idi: ölkə əyalətlərə və ya bəylərbəyliklərə, bəylərbəyliklər vilayətlətə, qəzalara, mahallara və ölkələrə, onlar isə öz növbəsində kəndlərə və ya şəhərlərə bölünürdü. xanlıqlar zamanında da idarəetmə buna oxşar idi. səfəvilər zamanında azərbaycanda yerləşən bəylərbəyliklər qarabağ, çuxursəd, şirvan və gürcüstan idi.

qeyd 2.
əgər mənşəyiniz və ya əcdadlarınızın keçmişdə mənsub olduğu tayfalar haqqında məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, babalarınızın və ya nənələrinizin mənsub olduğu kəndlərin etimologiyasına "azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti"ndə baxaraq təyin edib, sonra həmin kəndlərin aid olduqları tayfaları araşdıra bilərsiniz. daha ətraflı məlumat üçün tarixçilərin xanlıqlar barədə yazdıqları monoqrafiyalara, tezislərə, həmin işlərdə istinad olunan yerli və xarici mənbələrə də baxa bilərsiniz. xüsusən şirvan və dərbənddə yaşayan tayfalar barədə abbasqulu ağa bakıxanovun "gülüstani-irəm" əsərindən ətraflı məlumat əldə etmək olar. iranica ensiklopediyasında və azərbaycan sovet ensiklopediyasında da bəzi tayfalar barədə məqalələr var.

qeyd 3.
məsləhətxanada da bu mövzu ilə bağlı aparılmış müzakirəyə nəzər yetirə bilərsiniz: ulu babanı tapmaq

* istinadlar olduqca çox olduğundan bəzi yerlərdə səhvlərim ola bilər glş

mənbə.
arxiv idarəsi müsahibə
wikipedia census
iranica
A History of Russian and Soviet Censuses, Lee Schwartz
GÜNEY KAFKASYADA OSMANLI HaKİMİYETİ, 1723-1735, doğan yörük
osmanlıda tahrirler
azərbaycan tarixi, 7 cilddə, 2-ci, 3-cü, 4-cü cildlər
Бакинская губерния
Эриванская губерния
Елизаветпольская губерния
Тифлисская губерния

tissot prx | texnologiya